Sàn giao dịch crypto là gì? Là một cái tên vô cùng quen thuộc trong thị trường đầu tư mạo hiểm, những năm gần đây, crypto trở thành một phương thức đầu tư kiếm lời mà nhiều người hướng đến. Tương tự như các cách thức khác, thị trường tiền điện tử cũng đòi hỏi cần phải tìm được một nơi uy tín, một sàn giao dịch chất lượng để đảm bảo an toàn cho tiền vốn của nhà đầu tư. Trong bài viết này, mình sẽ đề cập đến một số khái niệm của lĩnh vực tiền điện tử, giải thích về sàn giao dịch crypto và những thông tin liên quan. Crypto là gì? Crypto hay còn có một cái tên khác là cryptocurrency, là một loại tiền điện tử - tiền mã hóa, nhiều người cũng gọi nó là tiền ảo bởi đồng tiền này không có thực thể mà được tạo nên từ những chuỗi dữ liệu trên blockchain. Crypto không cầm nắm được mà chỉ được lưu trữ thông qua các phần mềm, trang web trên các thiết bị kết nối internet. Tuy gọi là "tiền ảo", nhưng về bản chất thì giá trị của crypto lại là sự tồn tại thật 100%, nghĩa là bạn có thể mua bán và quy đổi nó thành tiền tệ lưu hành một cách bình thường. Nhìn người sẽ lo lắng về tính an toàn của loại tiền này do nó chỉ tồn tại trên internet. Những người tạo nên crypto cũng nghĩ đến điều này, thế nên trong quá trình sử dụng, tiền điện tử đã sử dụng một hệ thống bảo mật giao dịch riêng biệt nhằm đảm bảo khả năng lưu chuyển tiền từ người này sang người khác một cách an toàn và thuận lợi. Cũng nhờ hệ thống ghi nhận này, các nhà đầu tư có thể dễ dàng kiểm soát những giao dịch của mình, hạn chế tối đa việc làm giả. Crypto được chia thành hai loại lớn đó là coin và token. Hiểu một cách đơn giản thì coin là một loại tiền tệ kỹ thuật số phát triển trên những blockchain độc lập, được phát triển theo những dự án riêng như Bitcoin hay Litecoin. Token là những loại tiền điện tử được phát hành dựa theo những dự án blockchain cụ thể và chúng phải phụ thuộc vào những blockchain khác, thường thì nhiều token sẽ được phát hành cùng một blockchain, tựa như hệ sinh thái Ethereum với những token thuộc ERC-20. Có thể nói đây là hệ thống token lớn nhất hiện tại và hầu hết token đều phụ thuộc vào blockchain của Ethereum. Cũng có nhiều người phân loại tiền điện tử theo hai khái niệm đó là Bitcoin và Altcoin . Bitcoin là một đồng tiền điện tử vô cùng quen thuộc, được phát hành với dạng mã nguồn mở, và có giá trị vốn hóa thị trường cao nhất, cũng như có giá trị quy đổi ra fiat cao nhất. Altcoin bao gồm hầu hết những đồng tiền điện tử còn lại trên thị trường, có cả alternative và coin. Về cơ bản thì Altcoin hoạt động cũng giống như Bitcoin và những đồng tiền tiêu biểu của Altcoin là Tether, Ethereum, Litecoin, Solana.. Sàn giao dịch crypto là gì? Sàn giao dịch là một không gian dành cho trao đổi mua bán, và sàn giao dịch crypto cũng có chức năng tương tự. Tại đây, các nhà đầu tư có thể trao đổi, giao dịch mua bán các loại tiền điện tử với nhau. Sàn giao dịch crypto sẽ cung cấp cho nhà đầu tư một nền tảng giao dịch, thường tồn tại dưới dạng ứng dụng trong các điện thoại thông minh hoặc dạng trang web cho desktop. Trước khi sàn giao dịch crypto xuất hiện, nhiều nhà đầu tư đầu tiên của thị trường tiền điện tử đã gặp phải nhiều khó khăn trong quá trình giao dịch. Cụ thể, khi đồng tiền vua của giới crypto là Bitcoin ra đời, người ta chỉ có thể sở hữu nó thông qua cách khai thác hoặc đàm phán riêng lẻ trên các diễn đàn trực tuyến, hoặc gặp mặt để trao đổi tại thế giới thực. Điều này vấp phải một rào cản lớn chính là việc khai thác crypto thì không dễ, và muốn trao đổi riêng với nhau thì cần biết thông tin cụ thể của người đang sở hữu tiền điện tử. Điều này dẫn đến sự thiếu an toàn trong giao dịch và cũng khiến giao dịch khó thành công. Ngày nay, đi kèm với sự phát triển mạnh mẽ của thị trường tiền điện tử thì các sàn giao dịch crypto cũng phát triển nhanh chóng. Nhiều nhà đầu tư đã dễ dàng dấn thân vào con đường này thông qua các sàn giao dịch. Nhà đầu tư có thể dễ dàng thu mua, đầu tư vào crypto chỉ bằng vài cú nhấp chuột của mình. Hiện nay trên thị trường cũng có nhiều sàn giao dịch crypto khác nhau đang hoạt động. Mỗi một sàn như thế sẽ có những ưu nhược điểm của riêng mình, và có những tính chất riêng dành cho người mới chơi hoặc dành cho những nhà đầu tư cộm cán, đã quá quen với tiền điện tử. Đây cũng là một sàn đấu khốc liệt cho những cuộc kéo hoặc đẩy giá của những thị trường đầu tư lớn trên thế giới. Hầu hết các sàn giao dịch crypto đều hỗ trợ nhiều loại tiền điện tử khác nhau chứ không chuyên về một đồng coin hay token nhất định, do đó bạn có thể tham gia bất cứ sàn giao dịch nào mà không cần phụ thuộc vào loại tiền điện tử mà mình đang sở hữu. Điều này cũng giúp bạn linh hoạt hơn trong quá trình mua bán, chuyển đổi giữa các loại crypto và kiếm lời từ nó. Và một chức năng nhất định phải có của một sàn giao dịch tiền điện tử - khả năng đổi từ tiền ảo sang tiền tệ thật (tiền fiat). Hầu như các sàn giao dịch đều sẽ cho phép bạn bán tiền điện tử của mình để lấy tiền fiat và rút chúng về tài khoản ngân hàng. Trong trường hợp bạn tham gia vào các sàn giao dịch quốc tế thì đòi hỏi bạn cần phải có thẻ Visa, hoặc một số ví điện tử quốc tế như paypal để có thể rút tiền. Các loại sàn giao dịch crypto Nhìn chung thì "sàn giao dịch" có thể dùng để mô tả bất cứ một nền tảng nào cho phép trao đổi, mua bán tiền tệ và hàng hóa. Và mỗi lĩnh vực thì sẽ sở hữu những sàn giao dịch với những đặc điểm riêng. Trong thế giới của tiền điện tử, ban đầu người ta phân ra làm hai loại sàn crypto là: - Sàn giao dịch tiền điện tử tập trung (Centralized crypto exchanges – CEX) - Sàn giao dịch tiền điện tử phi tập trung (Decentralized crypto exchanges – DEX) Sở dĩ nói là ban đầu, là vì theo quá trình phát triển của thị trường tiền kỹ thuật số, người ta đã phát triển ra một hệ thống mới gọi là hybrid blockchain - một giải pháp mới hướng tới việc tính hợp cái tốt của private blockchain và public blockchain, tạo ra một loại sàn giao dịch tiền điện tử trung gian, kết hợp cả CEX và DEX. - Sàn giao dịch tiền điện tử tập trung - CEX Những sàn giao dịch này thường do một doanh nghiệp hay một tổ chức nào đó đứng ra làm bên trung gia thứ ba để mở thị trường. Bạn có thể hiểu nó như một công ty, và ở đó bạn có thể tạo tài khoản để mua bán, trao đổi hoặc nhận gửi các loại tiền điện tử. Thường thì các sàn giao dịch crypto tập trung luôn tích hợp thêm các ví để bạn có thể lưu trữ tiền điện tử. Nếu như bạn là một nhà đầu tư sành sỏi của thị trường chứng khoán thì có thể xem CEX như TradFi - nền tảng giao dịch ngoại hối và chứng khoán. Do có một bên thứ ba làm công tác quản lý và quán xuyến toàn bộ sàn CEX nên một số tính năng khi bạn sử dụng sẽ bị giám sát chặt chẽ. Song song đó, nó tạo ra cơ hội để bạn có thể tận hưởng nhiều tính năng khác nhau và có thể trải nghiệm tốt hơn tại các sàn này. Đồng thời, bạn có thể kết nối trực tiếp tài khoản ngân hàng của mình vào các sàn này để dễ dàng mua bán hoặc rút tiền về tài khoản. - Sàn giao dịch tiền điện tử phi tập trung - DEX Đi ngược lại với sự thiết lập của CEX, sàn giao dịch phi tập trung một do bất cứ một bên nào chịu trách nhiệm quản lý. DEX là một nơi mà các nhà đầu tư tiền điện tử có thể trực tiếp giao dịch với nhau, nó được xem là một giải pháp an toàn và tiện lợi để thay thế các sàn truyền thống. Thường thì những sàn DEX sẽ khó bị hacker tấn công hơn. Về cơ bản thì những sàn này sẽ không tập trung tài sản về bất cứ một nhà hay công ty nào. Điều này có nghĩa là bạn sẽ không lo ngại về tình trạng rủi ro tài sản khi tồn tại trên internet, cũng không sợ thông tin cá nhân của mình bị rò rỉ. Sàn DEX chỉ là một chương trình phần mềm, hoặc ứng dụng chạy trên internet. Các nhà đầu tư sẽ tự kết nối ví crypto của mình với DEX để có thể trao đổi hoặc hoán đổi các loại tiền điện tử mà họ đang sở hữu. Những giao dịch này sẽ được thực hiện theo những lập trình có sẵn trong phần mềm mà không cần bất cứ bên trung gian nào. Những thuật toán này được mã hóa và gọi là hợp đồng thông minh, chúng được tạo ra để cập nhật và thiết lập giá của tiền điện tử kịp thời với thị trường. Thường thì những sàn giao dịch tập trung sẽ xử lý giao dịch nội bộ, còn sàn DEX lại giải quyết trực tiếp trên blockchain. Quá trình này được diễn ra công khai trên hệ thống mạng và ghi chép lại trên blockchain nên người dùng được quyền kiểm soát hết toàn bộ crypto của mình trong lúc giao dịch trên DEX. Tuy nhiên, có một khuyết điểm chí mạng tại những sàn này là nếu trong quá trình giao dịch có phát sinh bất kể vấn đề gì thì sẽ không có dịch vụ hỗ trợ khách hàng trợ giúp và nhà đầu tư cũng sẽ rơi vào cảnh không biết liên hệ ai. Đồng thời các sàn giao dịch DEX cũng không liên kết với tài khoản ngân hàng nên việc chuyển đổi crypto sang fiat cũng là vấn đề khá khó khăn tại sàn này. Song song đó, do không có ai quản lý và theo dõi chặt chẽ nên tính năng của DEX cũng khá ít, không phong phú như sàn CEX. Đồng thời thì những sàn giao dịch phi tập trung này cũng khá khó sử dụng do phải kết nối và giao dịch trực tiếp, cũng như kiểm tra quá trình giao dịch ghi trên blockchain. - Sàn Hybrid Đơn giản thì sàn giao dịch crypto này sẽ kết hợp những tính năng nổi cộm của hai sàn CEX và DEX. Bạn sẽ được chọn quyền là giao dịch tập trung hay phi tập trung tại đây, bạn cũng sẽ có thể quyết định xem ai có thể tham gia vào dịch hoặc không. Do khả năng tích hợp cả hai loại sàn giao dịch trên nên những sàn sử dụng hybrid blockchain sẽ tối ưu hơn CEX hơn ở mảng đỡ bị hacker tấn công hơn, và có nhiều tính năng hơn DEX cũng như hỗ trợ. Tuy nhiên, vì kết hợp tính năng nên hydrid sẽ không có lại không có điểm tối ưu tuyệt đối như hai sàn giao dịch kể trên. Nhìn chung thì bất kể là sàn giao dịch loại nào đều có những ưu và nhược điểm riêng của mình. Tùy theo mục tiêu cũng như mong muốn của mình mà các nhà đầu tư có thể lựa chọn sàn giao dịch tiền điện tử sao cho hợp lý nhất, cũng như tiện nhất cho mình. Nên chọn sàn giao dịch loại nào? Có lẽ đây là câu hỏi mà nhiều người muốn tìm kiếm câu trả lời nhất. Với những nhà đầu tư đã quá rành rọt cũng như nắm rõ thị trường, họ có thể nhìn thẳng vào vấn đề và biết được mình cần chọn sàn giao dịch nào nhằm tối ưu nhất. Tuy nhiên, những nhà đầu tư mới bước chân vào thị trường này sẽ khó khăn trong vấn đề tìm sàn giao dịch. Họ đòi hỏi một môi trường có tính an toàn cao, nhưng phải dễ sử dụng và có người hỗ trợ, còn phải sở hữu những tên sàn giao dịch chất lượng hàng đầu. Có thể nói đây là một câu hỏi vô cùng quan trọng. Đương nhiên thì bất kể sàn giao dịch nào, dù là CEX, DEX hay Hybrid thì cũng sẽ tính phí giao dịch của người dùng, nhưng tùy theo dịch vụ mà nền tảng cung cấp thì mức phí sẽ có sự chênh lệch khác nhau. Nhìn chung thì nó cũng giống như chúng ta bỏ tiền mua dịch vụ phục vụ bản thân như bình thường. Các sàn giao dịch tập trung sẽ tạo ra cảm giác trải nghiệm giao dịch thân thiện hơn, cũng như phục vụ khách hàng tốt hơn và phí cũng cao hơn rất nhiều. Hơn nữa, CEX cũng có ưu thế vượt trội về khả năng gửi và rút tiền tệ fiat, thế nên những nhà đầu tư mới nên tham gia vào sàn điện tử tập trung. Điển hình của sàn giao dịch này chính là Binance - một trong những sàn giao dịch lớn hàng đầu thế giới. Ngược lại, những ai đã quen thuộc với thị trường tiền điện tử và mong muốn những nơi an toàn hơn thì hãy sử dụng sàn giao dịch DEX. Sàn giao dịch phi tập trung sẽ đòi hỏi rất nhiều kỹ thuật và cần phải làm quen với tài chính phi tập trung - DeFi. Trên đây là một số thông tin liên quan đến thị trường tiền điện tử, cũng như giải thích liên quan đến thị trường giao dịch tiền điện tử và phân loại các sàn giao dịch khác nhau. Dựa vào những thông tin trên, mong rằng các nhà đầu tư có thể dễ dàng tìm kiếm được sàn giao dịch crypto thích hợp để đầu tư. Bát Bảo Muội Muội.
